Pęknięty ząb – co zrobić, jak sobie pomóc?

Pęknięty ząb może nie dawać żadnych objawów lub powodować ostry ból podczas jedzenia i wciągania powietrza. Tymczasem, aby zapobiec powikłaniom związanym z urazem, konieczna jest szybka naprawa uszkodzeń, dlatego należy niezwłocznie zgłosić się do stomatologa. Dowiedz się, dlaczego dochodzi do pęknięcia zęba. Jak sobie pomóc i czy można uratować ząb z pękniętym korzeniem?

Jak dochodzi do urazu – co zwiększa ryzyko pęknięcia zęba?

Pęknięcie zęba to uszkodzenie szkliwa, zębiny lub korzenia, do którego dochodzi pod wpływem oddziaływania różnych czynników. Przyczyną pęknięcia zęba mogą być m.in.:

• wady zgryzu,
• bruksizm,
• szkodliwe nawyki, np. rozgryzanie twardych przedmiotów,
• urazy mechaniczne,
• zaawansowana próchnica,
• osłabienie zęba, np. po leczeniu kanałowym.

Przypadki dotyczące rys powstałych na szkliwie zazwyczaj są nieszkodliwe. Natomiast w bardziej skomplikowanych sytuacjach, podczas których doszło do poważnego urazu lub pęknięcia części koronowej albo korzeniowej zęba, może być potrzebne leczenie endodontyczne, a niekiedy nawet ekstrakcja zęba.

Pęknięty ząb – objawy

Pęknięcie zęba może objawiać się różnorodnymi dolegliwościami, które zależą od stopnia i lokalizacji uszkodzenia. Do najczęstszych objawów należą:

• ból podczas gryzienia – szczególnie przy nacisku na uszkodzony ząb lub jego sąsiednie zęby,
• nadwrażliwość na temperaturę – dyskomfort lub ból przy kontakcie z zimnymi lub gorącymi napojami i pokarmami,
• ból sporadyczny lub trudny do zlokalizowania – występuje okresowo i może być trudny do jednoznacznego przypisania do konkretnego zęba,
• widoczna linia pęknięcia – w niektórych przypadkach na powierzchni zęba można dostrzec szczelinę lub przebarwioną linię,
• obrzęk dziąsła w okolicy uszkodzonego zęba – może wskazywać na towarzyszący stan zapalny lub infekcję,
• uczucie dyskomfortu przy nagryzaniu – pacjenci często zgłaszają dolegliwości bólowe występujące przy gryzieniu pokarmów.

Początkowo objawy mogą być słabe lub umiarkowane i nasilać się w miarę upływu czasu, zwłaszcza jeśli pęknięcie prowadzi do infekcji lub uszkodzenia miazgi zęba. Dlatego konieczna jest szybka konsultacja stomatologiczna w celu uniknięcia powikłań.

Co zrobić, gdy pęknie ząb?

W sytuacji pęknięcia zęba należy niezwłocznie udać się do stomatologa. Jednak do czasu wizyty dobrze jest unikać sytuacji, w których może dojść do pogłębienia uszkodzenia. W takim stanie zaleca się zrezygnowanie z gryzienia twardych pokarmów, unikanie podczas przeżuwania miejsca, w którym znajduje się pęknięty ząb, a także dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej.

Delikatne szczotkowanie i nitkowanie zębów pozwala wyeliminować zalegające resztki pokarmowe w miejscu pęknięcia. Natomiast płukanie jamy ustnej antyseptycznym płynem (np. z chlorheksydyną) pozwala zminimalizować ryzyko rozwoju infekcji.

Nawet niewielkie pęknięcie na zębie, a zwłaszcza całkowicie pęknięty ząb na pół, może reagować na zmiany temperatury i spożywanie słodkich produktów i powodować dolegliwości bólowe. Dlatego warto w tym czasie unikać jedzenia słodyczy i produktów spożywczych o bardzo niskiej lub wysokiej temperaturze.

W razie konieczności można również sięgnąć po ogólnodostępne leki przeciwbólowe i zimne okłady.

Diagnostyka pęknięcia zęba

Prawidłowa diagnostyka pęknięcia zęba jest niezwykle istotna dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym powikłaniom. Stomatolog rozpoczyna ocenę od szczegółowego wywiadu z pacjentem, wypytując o charakterystyczne objawy pęknięcia zęba, takie jak ból podczas gryzienia, nadwrażliwość na temperaturę czy dyskomfort przy nacisku na ząb. Następnie przeprowadza badanie kliniczne, pozwalające wstępnie ocenić stopień urazu. Dodatkowo wykonywane są badania obrazowe, takie jak rtg. punktowe, pantomogram lub tomografia komputerowa (CBCT).

Kompleksowe podejście diagnostyczne pozwala dokładnie określić zakres uszkodzeń i dobrać optymalne metody leczenia.

Leczenie pękniętego zęba

Na podstawie precyzyjnych badań obrazowych, lekarz diagnozuje pęknięcia, złamania lub uszkodzenia korzeni zębów, następnie określa stan zębów sąsiednich i planuje leczenie pękniętego zęba. Metody zależą od wielkości uszkodzenia zęba.

Jeśli doszło do łagodnego pęknięcia szkliwa, zazwyczaj leczenie nie jest koniecznością. Ząb wymaga jednak regularnych wizyt kontrolnych i przeprowadzania badania obrazowego – rtg. punktowego. Zalecana jest również prawidłowa higiena jamy ustnej. Natomiast przy większych urazach może być konieczne wypełnienie stomatologiczne, leczenie kanałowe i odbudowa protetyczna (np. korona) lub całkowite usunięcie zęba i (ewentualnie) zastąpienie go implantem lub mostem protetycznym.

Leczenie pęknięcie zęba – kiedy konieczna jest ekstrakcja zęba?

Decyzję o konieczności usunięcia pękniętego zęba podejmuje stomatolog na podstawie wyników badań obrazowych i oceny rokowania. Głównym wskazaniem jest przywrócenie zdrowia jamy ustnej, funkcjonalności uzębienia i komfortu pacjenta. Wśród zaleceń do ekstrakcji zęba wymienia się m.in:

• pęknięcie obejmujące korzeń zęba – może prowadzić do infekcji, torbieli lub stanu zapalnego w okolicznych tkankach,
• rozległe pęknięcie zęba trzonowego lub siecznego – jeśli pęknięcie powoduje rozpad zęba na części, ekstrakcja może zapobiegać dalszym komplikacjom,
• nawracające infekcje miazgi lub tkanek okołowierzchołkowych – głębokie pęknięcia mogą prowadzić do zapalenia miazgi lub przewlekłych ropni, których nie można skutecznie wyleczyć,
• pęknięcie zęba z trudnym dostępem – w przypadku zębów mądrości lub innych trudno dostępnych zębów, efektywna odbudowa może być bardzo skomplikowana lub wręcz niemożliwa.

Jak zapobiegać pękaniu zębów?

Zapobieganie pękaniu zębów wymaga odpowiedniej dbałości o higienę jamy ustnej, zdrowych nawyków i regularnych wizyt u stomatologa. Szczególnie istotne jest unikanie gryzienia twardych przedmiotów, takich jak kostki lodu czy łupiny orzechów, które mogą nadmiernie obciążać zęby. Z tych samych powodów zalecane jest również leczenie bruksizmu. A osoby uprawiające sporty kontaktowe powinny stosować ochraniacze, które chronią przed urazami mechanicznymi.

Należy pamiętać, że regularne wizyty kontrolne u stomatologa pozwalają na wczesne wykrycie i leczenie problemów, zanim doprowadzą do pęknięcia zęba.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące pękniętego zęba.