Czy trzeba usuwać ósemki do aparatu ortodontycznego?

Nieleczone wady zgryzu mogą stanowić defekt estetyczny, ale czasami prowadzą również do chorób zębów i dziąseł, dlatego coraz więcej pacjentów decyduje się założenie aparatu ortodontycznego. Ósemki, czyli tzw. zęby mądrości, mogą mieć wpływ na efekty leczenia, ale nie zawsze negatywny. Dowiedz się, kiedy trzeba usunąć zęby mądrości, a kiedy można zdecydować się na leczenie bezekstrakcyjne.

Czy trzeba usuwać ósemki do aparatu ortodontycznego?

Usuwanie ósemek, czyli zębów mądrości, może być niezbędną procedurą przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, ale nie zawsze jest konieczne. Decyzja o ekstrakcji zależy od kilku czynników, m.in. od dostępnej przestrzeni w łuku zębowym, położenia ósemek, wieku pacjenta oraz planowanego efektu leczenia ortodontycznego. Dlatego o usuwaniu ósemek powinien decydować doświadczony specjalista p przeprowadzeniu precyzyjnych badań obrazowych, takich jak pantomogram, tomografia CBCT czy, w niektórych przypadkach, cefalometria. 

U wielu pacjentów zęby mądrości mogą powodować stłoczenia, zwłaszcza jeśli nie mają wystarczającej ilości miejsca do prawidłowego wyrżnięcia się. Mogą także wywierać nacisk na inne zęby, co może prowadzić do ich przesunięć nawet po zakończonym leczeniu ortodontycznym. Dodatkowo, jeśli ósemki są zatrzymane (czyli nie wyrżnęły się całkowicie), mogą stanowić potencjalne źródło stanów zapalnych lub powodować ból. Usunięcie ich przed założeniem aparatu może zapobiec komplikacjom i umożliwić skuteczne leczenie ortodontyczne. Jednak w sytuacjach, gdy ósemki są prawidłowo ustawione i nie wpływają na układ zgryzu, ich ekstrakcja nie jest konieczna. 

Usuwanie zębów przed leczeniem ortodontycznym – wskazania

Usunięcie ósemek przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego jest konieczne lub zalecane w kilku sytuacjach. Do najczęstszych należą:

• brak miejsca w łuku zębowym – jeśli w jamie ustnej nie ma wystarczającej przestrzeni dla ósemek, mogą powodować stłoczenie innych zębów, utrudniając ich prawidłowe ustawienie w trakcie leczenia ortodontycznego,
• ryzyko nawrotu stłoczenia – nawet po zakończonym leczeniu ortodontycznym ósemki mogą wywierać nacisk na inne zęby, powodując ich ponowne przesunięcie, co może prowadzić do nawrotu wady zgryzu,
• nieprawidłowe położenie ósemek – jeśli zęby mądrości wyrzynają się pod niewłaściwym kątem (np. są częściowo zatrzymane lub wrastają w stronę sąsiednich zębów), mogą zakłócać proces leczenia, powodować ból i zwiększać ryzyko stanów zapalnych,
• zatrzymane ósemki – zęby, które nie wyrżnęły się w pełni i pozostają w kości, mogą stanowić potencjalne źródło problemów, takich jak torbiele, infekcje,
• zwiększone ryzyko próchnicy i chorób dziąseł – ósemki są trudne do czyszczenia ze względu na swoje położenie, zwłaszcza podczas leczenia ortodontycznego, co może prowadzić do stanów zapalnych,
• utrudnienia w leczeniu ortodontycznym – obecność ósemek może ograniczać możliwości prawidłowego ustawienia zębów w łuku i zmniejszać efektywność aparatu ortodontycznego.

Konieczność ekstrakcji zębów przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, opóźnia czas założenia aparatu ortodontycznego, ponieważ konieczne jest wygojenie rany. Zazwyczaj jednak istnieje możliwość założenia go już po dwóch tygodniach od wyrwania zębów. Decyzję podejmuje specjalista.

Kiedy usunąć ósemki – przed założeniem aparatu ortodontycznego, po, czy w trakcie leczenia?

U dorosłych pacjentów, u których doszło już do całkowitego wyrżnięcia ósemek, zwykle nie ma problemów z oszacowaniem planowanych zmian w ustawieniu zębów i wpływu zębów mądrości na długotrwałe efekty. Dlatego przeprowadzenie diagnostyki obrazowej przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego pozwala podjąć decyzję o konieczności ekstrakcji (lub jej braku) jeszcze przed założeniem aparatu. 

W przypadku młodzieży sytuacja jest bardziej skomplikowana. Aparaty stałe często zakładane są na długo przed wyrżnięciem się zębów mądrości. Wówczas konieczne jest monitorowanie sytuacji po zakończeniu leczenia.  Ósemki wyrzynają się powoli, dlatego ich potencjalny wpływ na zgryz i efekty leczenia powinien oceniać specjalista. Czasami ryzyko stłoczenia zębów i nawrotu wady zgryzu jest na tyle wysokie, że przeprowadza się zabieg chirurgiczny, w trakcie którego usuwa się z dziąseł niewyrżnięte ósemki. W innych przypadkach, regularne wizyty kontrolne i badania kontrolne po zdjęciu aparatu, pozwalają na podjęcie interwencji dopiero, gdy pojawiają się pierwsze oznaki ich negatywnego wpływu na efekt leczenia.

Kto decyduje o konieczności usuwania zębów mądrości?

Decyzja o usuwaniu zębów zależy od specjalistów stomatologicznych, którzy oceniają stan pacjenta na podstawie badań i precyzyjnej diagnostyki obrazowej. 

W pierwszej kolejności wykonuje się zwykle pantomogram, który daje ogólny obraz położenia wszystkich zębów oraz pozwala ocenić ich stopień rozwinięcia, ustawienie i ewentualne zagrożenie dla zębów sąsiednich. W bardziej złożonych przypadkach pomocna jest tomografia CBCT (stożkowa tomografia komputerowa), która dostarcza trójwymiarowego obrazu struktur zębowych i kostnych. Dzięki niej lekarz może dokładnie ocenić położenie ósemek względem korzeni sąsiednich zębów oraz kanałów nerwowych, co jest istotne przy planowaniu ekstrakcji. Dodatkowym narzędziem jest cefalometria, która nie dostarcza tak szczegółowego obrazu ósemek jak CBCT, ale pozwala ocenić ogólne cechy zgryzu. Na podstawie analizy cefalometrycznej można np. oszacować, czy w jamie ustnej jest wystarczająco dużo miejsca na wyrżnięcie ósemek.

W przypadku zatrzymanych ósemek, ich nieprawidłowego położenia czy ryzyka powikłań, decyzję o zabiegu podejmuje chirurg stomatologiczny, który przeprowadza ekstrakcję. 

Ósemki a aparat ortodontyczny – czy możliwe jest leczenie bezekstrakcyjne?

Leczenie ortodontyczne bez usuwania ósemek jest możliwe, ale zależy od kilku czynników, takich jak ilość miejsca w łuku zębowym, położenie zębów mądrości oraz planowany efekt terapii. Jeśli ósemki nie wpływają negatywnie na ustawienie innych zębów, są zdrowe i nie stwarzają ryzyka nawrotu wady zgryzu, możliwe jest przeprowadzenie leczenia bez ekstrakcji. W innych przypadkach ekstrakcja, przed lub po leczeniu, może okazać się najlepszym rozwiązaniem dla zdrowia i estetyki zgryzu.

Czy przy leczeniu ortodontycznym usuwa się tylko zęby mądrości?

Chociaż konieczność usunięcia zębów mądrości jest jedną z najczęściej rozważanych ekstrakcji przy leczeniu ortodontycznym, u pacjenta mogą występować różne wady zgryzu, które wymagają indywidualnego podejścia. Dlatego o usunięciu konkretnych zębów zależy od diagnozy ortodonty, chirurga stomatologicznego i dostępnej przestrzeni w łuku zębowym.

W przypadku silnego stłoczenia może występować konieczność usunięcia innych zębów, np. czwórek (pierwsze przedtrzonowce), ponieważ są one umiejscowione w środkowej części łuku zębowego i ich ekstrakcja pozwala na przesunięcie przednich zębów do tyłu. Konieczność usunięcia występuje zwłaszcza u pacjentów z dużą dysproporcją między wielkością zębów a miejscem w jamie ustnej.

Czasami usuwa się również piątki (drugie przedtrzonowce) lub inne zęby, jeśli są one uszkodzone, objęte próchnicą itp. Decyzja o ekstrakcji może też wynikać z konieczności korekty profilu twarzy, np. przy leczeniu wad szkieletowych.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące usuwania ósemek do aparatu ortodontycznego.